Udział Białorusi w 54. Biennale w Wenecji

W 2009 r. Białoruś po raz kolejny nie miała swojego pawilonu na Biennale w Wenecji.

Logo Pawilonu Białoruskiego 53. Biennale w Wenecji

W czerwcu 2009 roku w Narodowym Centrum Wystawowym BelExpo w Mińsku został otwarty  Pawilon Białorusi 53. Biennale w Wenecji. Te dwa wydarzenia oprócz zbieżności nazw mogły zwrócic szerszą uwagę na sytuację białoruskiej sztuki wspólczesnej, która jak dotąd, jest  marginalizowana w polityce kulturalnej kraju.

Pawilon Białoruski 53. Biennale w Wenecji. Kurator L. Mikhalchuk i koordynator R. Vashkevich

W ekspozycji Pawilonu zostalo przedstawionych około 30 malarzy, rzeźbiarzy i fotografów różnego pokolenia, którzy pracują w różnych kierunkach sztuki aktualnej, wśród nich: V. Tsesler, A. Klinov, M. Hulin. W ramach projektu został przeprowadzony konkurs na najlepszego artystę Pawilonu. Sergey Shabohin został laureatem w obu nominacjach: „Wybór publiczności” oraz „Wybór jury”.

Projekt S. Shabohina "Nekrologi"

Pod koniec lipca 2009 odbył się festiwal sztuki polskiej w Mińsku Hejnał Expedition Art Festival, zrealizowany przez krakowską Grupę Strupek w ramach festiwalu ArtBoom i we współpracy z Fundacją Wschód Sztuki. W jego ramach zaprezentowano szereg prac wideo polskich artystów, odbyło się kilka happeningów i wystaw malarstwa w skali 1:10.

Nazwa festiwalu miała bezpośrednio nawiązywać do relacji jaka tradycyjnie łączyła artystyczne środowiska Polski i Białorusi.
Festiwal przyczynił się do nawiązania współpracy między dwoma państwami, której rezultatem miał być projekt Niezależnego Pawilonu Białorusi, który miał być pokazany podczas 53. Biennale w Wenecji.
Miał on zostać przygotowany przez Grupę Strupek, Fundację Wschód Sztuki, artystów białoruskich i kuratora Lizavetę Mikhalchuk oraz Associazione Sintetico z Wenecji.
W Wenecji miały być wystawione prace sześciu artystów białoruskich, którzy brali udział w Pawilonie w Mińsku, m. in. Sergeya Shabohina, uczestnika tegorocznej edycji ArtBoom Tauron Festival w Krakowie. Według projektu w ruchomej szklanej gablocie, która miała się przemieszczać jedną z weneckich ulic, miały być umieszczone prace w formacie mikro-artu, ręcznie domalowane i podpisane przez artystów. Ponadto oprócz obrazów w Wenecji miało być zaprezentowane wideo, nakręcone podczas przygotowań artystów do Biennale. Projekt ten istniałby niezależnie od oficjalnych władz Wenecji, stąd jego nazwa.
W ramach przygotowań do tego projektu we wrześniu 2009 r. została zorganizowana konferencja prasowa, której uczestnikami byli Marcin S. Gołębiewski (Fundacja Wschód Sztuki, Art Agenda Nova), Piotr Sikora oraz Mateusz Okoński (Grupa Strupek). Gościem specjalnym był członek Parlamentu Europejskiego i specjalista PE ds. Białorusi Janusz Onyszkiewicz. Podczas konferencji została przeprowadzona prezentacja Hejnał Expedition Art Festival w Mińsku oraz przedstawione zostały szczegóły projektu pawilonu białoruskiego.
„Ruchomy” pawilon miał pojawić się w Wenecji 7 listopada. Pomimo starań wkładanych przez stronę białoruską i polską, przedsięwzięcie to nigdy nie zostało zrealizowane.
Komunikacja między organizatorami spowalniana, czy to machiną biurokratyczną, czy wyjątkowymi zbiegami okoliczności, w rezultacie wymusiła wstrzymanie prac organizacyjnych już w ich zaawansowanym stadium i pawilon nigdy nie powstał.
Oba wydarzenia miały jednak wymierny efekt. Wymogły na Ministerstwie Kultury Białoruskiej zwrócenie uwagi na fakt, że Białoruś nie uczestniczy w jednym z najbardziej prestiżowych przeglądów sztuki współczesnej na świecie. W konsekwencji Ministerstwo oficjalnie powołało grupę do zorganizowania Pawilonu na 54. Biennale w Wenecji, w  skład której nie wszedł nikt z pomysłodawców letnego Pawilonu w Mińsku.
Koncepcja Pawilonu nie jest jeszcze znana. Natomiast wiadomo jest, że kuratorem będzie Mikhail Barazna, prorektor Białoruskiej Akademii Sztuk Pięknych, historyk sztuki).
Według Ruslana Vashkevicha, koordynatora mińskiego pawilonu, konieczne jest powołanie niezależnego międzynarodowego jury, które przeprowadzi konkurs projektów białoruskiego pawilonu oraz zaproszenie doświadczonych kuratorów. Niestety znane jest stanowisko oficjalnego organizatora, który niechętnie podchodzi do współpracy z innymi instytucjami, które zajmują sie sztuką.
Pomyślny udział Białorusi w 54. Biennale w Wenecji może zwrócić uwagę władz kraju na sztukę współczesną. Niepokojące może być jednak, że gdy ten pawilon nie odzyska sukcesu, temat uczestnictwa kraju w wystawach światowych może zostać zamknięty ponownie na kilka lat.